LUDNOŚĆ

Gminę Jemilnica zamieszkuje prawie 7411 mieszkańców. W rozbiciu na poszczególne sołectwa liczba mieszkańców kształtuje się następująco:

. Barut - 584

. Centawa - 562

. Gąsiorowice - 726

. Jemielnica - 3523

. Łaziska - 667

. Piotrówka - 1035

. Wierchlesie - 328

Studium zakłada w perspektywie do 2014 roku wzrost liczby ludności z 7411 do 8000. Statabilny lecz niewielki przyrost ma wynikać głównie z ruchu migracyjnego.

Czystość środowiska, walory estetyczne i związany z procesem integracji europejskiej powrót emigrantów, to przewidywane przyczyny wzrostu salda migracyjnego ludności do 2014 roku.

Zakłada się też odwrócenie tendencji odpływu mieszkańców poza granice kraju, dotychczas wynikające głównie z powodów ekonomicznych i dążeń do łączenia rodzin.

Spodziewane stopniowe łączenie się dysproporcji poziomu dochodów na głowę obywatela oraz stopy życiowej w Polsce i obecnych krajach EWG nieco złagodzi procs nabywania tańszych nieruchomości w naszym kraju przez obcokrajowców.

Należy oczekiwać zatem, że wzrost ludności nastąpi głównie w wyniku migracji z miast osób o dochodach i wykształceniu wyższym niż średnie i w wyniku powrotu zza granicy dawnych emigrantów.

Ustawowe podwyższenie wieku emerytalnego kobiet do 60 i mężczyzn do 65 lat, spowoduje zapewne wzrost liczebności osób w wieku produkcyjnym. Może ona przekroczyć za kilka lat nawet 65% ogółu obywateli samorządu. Zakłada się, że proporcja ilościowa osób ustawowo zdolnych do pracy w stosunku do wielkości populacji nieprodukcyjnej utrzyma się dla gminy na poziomie nieco wyższym niż średnio w kraju.

Negatywną stroną powyższej sytuacji będzie relatywne starzenie się siły roboczej. W związku z tym wystąpi również mniejsza płatność na zmiany zawodowych specjalizacji i mobilności zatrudnionych. ...

We wrześniu 1998 roku w gminie zameldowanych było 7 888 osób. Daje to średnią gęstość zaludnienia 70 mieszkańców na 1 km2. Analogiczny parametr dla obszaru Polski wynosi 124 osoby/km2.

Uwarunkowania demograficzne wykazują dużą stabilność. Liczba ludności w gminie nie ulega większym zmianom. Jedynie kryzys polityczny lat osiemdziesiątych spowodował znaczny spadek liczby mieszkańców, po którym nastąpił dynamiczny wzrost. Ludność gminy od prawie 30 lat kształtuje się niezmiennie pomiędzy 7500-8000.

Prognoza demograficzna przewiduje nieznaczne zmniejszenie się zaludnienia (7800 w roku 2000; 7600 w roku 2100).

Obszar gminy, pomimo położenia w odległości 300 kilometrów od granicy polsko-niemieckiej, wykazuje typowe cechy terenów przygranicznych. Znaczna część mieszkańców wyjeżdża okresowo w celach zarobkowych do Niemiec. Zwarta społeczność śląsko-niemiecka stanowi etniczną wyspę w Polsce. W ostatnich latach zwiększa się liczba powrotów z zagranicy, szczególnie osób w wieku emerytalnym.

Ludność napływowa to także grupa młodych mieszkańców Śląska osiedlających się na terenie gminy ze względu na czystość środowiska i walory estetyczne. Saldo migracji wynosiło w roku 1997 +18. Wskaźnik ten wykazuje bardzo wyraźne tendencje wzrostowe. Cechą charakterystyczną w gminie jest znaczny spadek odpływu ludności poza granice kraju (z 52 osób w roku 1989 do 2 w roku 1997). Zjawisko to wzmacnia pojawienie imigracji z zagranicy. Obserwowany jest również zwiększający się napływ ludności miejskiej.

W przeciągu kilku ostatnich lat obserwowany jest spadek przyrostu naturalnego.

Zjawisko to ma charakter negatywny, powodując starzenie się społeczeństwa.

Wskaźnik przyrostu naturalnego kształtuje się w gminie poniżej średniej wojewódzkiej i wynosi - 0,5. Analogiczny parametr dla województwa opolskiego osiąga 0,7.

Wzrastające saldo migracji oraz malejący przyrost naturalny wskazują na dominację napływu ludności z zewnątrz.

Dynamika przemian demograficznych wykazuje niewielkie obniżanie się liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz zwiększanie grupy w wieku poprodukcyjnym. Jest to zjawisko powszechne i mające niekorzystne skutki rozwojowe.

Wskaźnik feminizacji gminy wynosi 99 kobiet na 100 mężczyzn i jest nieznacznie niższy od średniej krajowej. Istnieją jednak bardzo wyraźne zjawiska:

- defeminizacji w grupie wiekowej 25-29 lat (85 kobiet na 100 mężczyzn)

- feminizacji ludności powyżej 60 lat (188 kobiet na 100 mężczyzn).

Prawie 88% ludności posiada wykształcenie podstawowe i zawodowe. Osoby z wykształceniem wyższym stanowią zaledwie 1 % populacji. Obserwuje się dużą migrację ludzi młodych z wyższym i średnim wykształceniem do większych aglomeracji. Jest to wynikiem braku miejsc pracy w gminie.

Obecnie nie ma zapotrzebowania na ludzi z wyższym wykształceniem.

Struktura demograficzna mieszkańców posiada cechy właściwe terenom typowo rolniczym.

Ponad 90% mieszkańców gminy to autochtoniczni Ślązacy. Po II Wojnie Światowej na mocy umowy poczdamskiej wysiedlono z Polski około 3 milionów ludności narodowości niemieckiej. Pozostałą mniejszość szacowano na 300-400 tysięcy. Skupiona jest głównie w województwie opolskim, gdzie stanowi ponad 30% ogółu mieszkańców. Mniejszość ta posiada szczególną genezę. Po roku 1945 zadeklarowała niemal w całości pochodzenie polskie. Stanowiło to podstawę do uzyskania obywatelstwa polskiego i chroniło przed przymusowym wysiedleniem na teren Niemiec. Po roku 1989 prawie cała ludność autochtoniczna opowiedziała się za przystąpieniem do mniejszości niemieckiej. Przyczyną metamorfozy były zmiany polityczne w kraju, zapewniające wolność przynależności narodowościowej.

Autochtoniczni Ślązacy charakteryzują się:

- poczuciem identyfikacji ze swoja małą ojczyzną,

- silnymi więziami rodzinnymi,

- głęboką religijnością,

- więzią etniczną silniejszą niż narodową,

- wpływem kultury polskiej i niemieckiej,

- dwujęzycznością (po roku 1945 znajomość- języka polskiego była podstawą przyznania obywatelstwa).

Podsumowanie

Cechą charakterystyczną sytuacji demograficznej gminy jest duża stabilność, objawiająca się w:

- utrzymującej się stałej liczbie ludności,

- małym ujemnym przyroście naturalnym,

- niedużym dodatnim saldzie migracji.

Dane demograficzne wskazują na umiarkowaną stabilność rozwoju społeczno -gospodarczego gminy i brak zagrożeń dekoniunkturą. Utrzymująca się tendencja wzrostu imigracji wyrównuje zmniejszający się przyrost naturalny.

Stabilność omawianych uwarunkowań sprzyja zrównoważonemu rozwojowi terenu. Pojawiają się obserwowane ogólnie na obszarze kraju tendencje:

- malejący przyrost naturalny,

- wzrost udziału ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym.

Dynamika zmian jest nieduża i wykazuje znaczną systematyczność. Struktura ludności wyróżnia się bardzo dużym udziałem ludności autochtonicznej.

W końcu 1994 roku ludność w wieku produkcyjnym stanowiła 60% ogółu obywateli gminy (w kraju 57%). Przeważnie są to osoby w wieku powyżej 40 lat. Ponad 40% zawodowo czynnych mieszkańców gminy pracuje w rolnictwie, które nie jest głównym źródłem ich dochodów. Duża grupa ludności zatrudniona jest w przemyśle i górnictwie.

W latach 90-tych nastąpiły zmiany na rynku pracy. Trudna sytuacja zakładów produkcyjnych i kopalń przyczyniła się do spadku zatrudnienia. Nie można określić długości trwania tej tendencji. Przedsiębiorstwa poddane są regułom wolnego rynku. Duży procent zwalnianych osób przechodzi na wcześniejszą emeryturę.

Społeczność gminy nie ulega krajowej tendencji przechodzenia z przemysłu do usług, co związane jest z brakiem potrzeby ponownego zatrudnienia.

Restrukturyzacja zakładów przemysłowych Śląska wiąże się ze zmniejszeniem liczby pracujących na dużą skalę stanowić będzie w najbliższym czasie zagrożenie dla sytuacji ekonomicznej mieszkańców gminy Jemielnica.

Kluczową cechą aktywności zawodowej jest powstałe w skutek przemian społeczno-gospodarczych zjawisko bezrobocia. Według danych Rejonowego Urzędu Pracy w Strzelcach Opolskich na dzień 31 grudnia 1998 roku zarejestrowano w gminie 194 niezatrudnionych, w tym 136 kobiet.

Bezrobotni pozbawieni prawa do zasiłku stanowili 161 osób (126 kobiet).Udział pań w ogólnej liczbie nie pracujących jest wysoki i wynosi 70.9%. Stopa bezrobocia w roku 1997 osiągnęła w gminie 306. Na tle opolskiego rynku pracy i Urzędu Rejonowego w Strzelcach Opolskich wskaźnik ten jest relatywnie niski.

Od roku 1994 liczba bezrobotnych malała, przy jednoczesnym zwiększaniu się procentowego udziały kobiet. W roku 1998 zaobserwowano w porównaniu z rokiem poprzednim nieznaczny wzrost liczby osób niezatrudnionych na obszarze gminy.

Dynamika bezrobocia w województwie opolskim wykazuje tendencje spadkowe.

Sezonowość rynku pracy wynika nie tylko z rytmu upraw polowych i fali napływu absolwentów szkół. Kształtowana jest głównie przez okresowe wyjazdy za granicę.

Cechą charakterystyczną struktury bezrobocia jest duży udział ludności w wieku 18-44 lat, wynoszący 83.4%. Nie zatrudnione kobiety stanowią około 70.9%. Prawie połowa z nich dotychczas nie pracowała i wykazuje niewielkie zainteresowanie nowymi ofertami.

Gmina wyróżnia się wysokim odsetkiem osób pozostających bez pracy ponad 12 miesięcy, osiągając prawie 50%. Wskazuje to na małą aktywność zawodową omawianej grupy ludności.

Relatywne bezrobocie nie stanowi w gminie większego zagrożenia. Procent nie pracujących, poszukujących zatrudnienia jest niewielki. Praca za granicą oraz w gospodarstwach rolnych jest podstawowym źródłem dochodów osób bezrobotnych.

Podsumowanie:

Rynek pracy w gminie charakteryzuje się:

- stabilnością

- niskim wskaźnikiem bezrobocia,

- niewielkim zainteresowaniem ofertami pracy,

- wyjazdami okresowymi za granice w celach zarobkowych,

- dużą ilością osób pracujących w przemyśle poza granicami gminy,

- łączeniem pracy w rolnictwie z pracą w innych dziedzinach gospodarki,

- dominacją firm prowadzących działalność- o profilu handlowym i naprawczym.

Restrukturyzacja zakładów przemysłowych Śląska wiąże się w dużym zakresie ze zmniejszaniem liczby pracujących. Stanowi to między innymi zagrożenie dla sytuacji ekonomicznej mieszkańców gminy Jemielnica.